Grožđe ne bi postojalo. U članku objavljenom u “Nature Plants”, naučnici prate evoluciju vinove loze, kroz stara i nova otkrića fosilnih sjemenki. Postoji li veza između dinosaurusa i vinove loze? To bi moglo izgledati čudno ili nezamislivo.
Da, prema studiji istraživača: Fabiany Herrera iz Field Museum-a Negaunee Integrativno istraživačkog centra u Čikagu. Mónica Carvalho sa Paleontološkog muzeja Univerziteta Michigan. Steven Manchester iz Prirodnjačkog muzeja Florida. Gregory Stull iz Smithsonian National Museum of Natural History i Carlos Jarramillo iz Smithsonian Tropical Research Institute.
Ova dva oblika života bila su povezana snažnom vezom nekompatibilnosti, zahvaljujući kojoj se grožđe/loza mogla razvijati i širiti tek nakon masovnog izumiranja velikih gmizavaca. Objavljeno u časopisu “Nature Plants“, studija objašnjava da je najstarije fosilno grožđe, ili barem sjemenke grožđa pronađene u Indiji stare 66 miliona godina. Zanimljiv slučaj, zapažaju naučnici, s obzirom da se pad gigantskog meteorita i masovno izumiranje dinosaurusa dogodio otprilike u istom periodu.
„Mi uvijek razmišljamo o životinjama, o dinosaurusima, jer su oni bili najveća “stvar” na koju je uticao ovaj događaj – objašnjava Herrera. Ali i šume su doživjele resetiranje, na način da izazovu promjenu u sastavu biljaka.” Ali zašto su dinosaurusi i grožđe bili tako blisko povezani? „Dobro je poznato da su velike životinje, kao što su dinosaurusi, sposobne da izmijene ekosistem oko sebe – kaže Carvalho. Mislimo da je sa dinosaurusima slobodnim da lutaju šumama, vjerovatno i drveće često bilo niže i da je to zapravo pomoglo u održavanju više otvorenijih šuma nego što ih imamo danas.”
Širenje vrste
Stoga su veliki gmizavci bili u mogućnosti da modifikuju sastav vegetacije tog vremena na evolutivno veoma nezgodan način za biljne vrste kao što je grožđe/vinova loza. Situacija se promijenila nakon njihovog izumiranja, šume su postale gušće, obrasle žbunjem i lišćem. “Među fosilnim nalazima – dodaje Herrera – počinjemo uočavati više biljaka koje koriste lijane i stabljike, poput vinove loze, da se penju po drveću u ovom periodu”. Zahvaljujući izumiranju velikih gmazova, rekonfiguracija flore grmlja dala je vinovoj lozi mogućnost razvoja i evolucije.
Ali šta je sa proširenjem vrste, šta je omogućilo da se loza proširi i raste širom svijeta? Razlikovanje faune između sisara i ptica, karakteristično za ovaj period rekonfiguracije Zemljine populacije, možda je igrala vodeću ulogu u ovom procesu, a ptice su možda pomogle grožđu prenoseći sjemenke.
Godine 2013. fosili grožđa još nikada nisu bili otkriveni na jugu američkog kontinenta. Herrera je odlučio da ih potraži, uvjeren da ih zaista ima. To svakako nije bio jednostavan zadatak, kako sam autor studije kaže, ali su 2022. godine, tokom ekspedicije na kolumbijske Ande, Carvalho i Herrera pronašli jedan od najstarijih fosila grožđa na svijetu, otisak u kamenu od 60 miliona godina, nešto “mlađi” od najstarijeg fosila grožđa na svijetu, indijskog.
Grožđe ne bi postojalo
“Otkriće je važno – kaže Herrera – jer pokazuje kako se, nakon izumiranja dinosaura, grožđe zaista počelo širiti svijetom” . Ali nova vrsta (nazvana Lithouva susmanii, po Arthuru T. Susmanu, zagovorniku južnoameričke paleobotanike u Field Museumu) predstavlja važno otkriće. Važno otkriće zato što „podržava južnoameričko porijeklo grupe u kojoj je evoluirala obična loza Vitis. ” nastavlja Stull.
Prateći daljnja terenska istraživanja u Južnoj i Centralnoj Americi, u članku “Nature Plants” tim opisuje devet novih vrsta fosilnog grožđa. Loze koja dolazi iz Kolumbije, Paname i Perua, a sve su stare između 60 i 19 miliona godina. Ovi fosili ne pričaju samo priču o širenju grožđa/loze širom zapadne hemisfere, već i brojnim izumiranjem i širenjem koje je ova porodica pretrpjela. Fosili su samo daleki rođaci grožđa koje potiče sa zapadne hemisfere, a neki od njih, kao što su dvije vrste Leea, nalaze se samo na istočnoj hemisferi. Njihovo pozicioniranje unutar porodičnog stabla vinove loze, ukratko, ukazuje da je njihovo evolucijsko putovanje u najmanju ruku bilo burno. „Fosilni nalazi – zaključuje Herrera – govore nam da je loza vrlo otporna, da je pretrpjela mnoga izumiranja u regiji Srednje i Južne Amerike, ali i da se uspjela prilagoditi i preživjeti u drugim dijelovima svijeta”.
Naslov orginala: L’uva non esisterebbe se i dinosauri non si fossero estinti: parola di uno studio americano. (Grožđe ne bi postojalo da dinosaurusi nisu izumrli: prema američkoj studiji). Izvor:https://winenews.it/. Objavljeno: 02.07.2024. Prevod i priprem za sajt: Dragutin Mijatović
