Alsace (Alzas), prelijepo slikovito selo kao i peti najmanji AOC u Francuskoj, nalazi se između planina Vosges i granice Nemačke i Švajcarske, odvojene gornjim tokom rijeke Rajne (Rhine).
Alzas nije poznat samo po pejzažu i kuhinji, već i po jedinstvenom vinu, prvenstveno suvom rizlingu (Riesling). Zbog svoje prepoznatljive lokacije i istorije, kultura, arhitektura, jezik, hrana i vino Alzasa su pod velikim uticajem Njemačke. Alzaški vinari su čak prilagodili njemačku praksu označavanja vina po sorti grožđa, a ne prema nazivu mjesta.
Ono što alzaško vino izdvaja od ostalih francuskih vina je izvanredna klima, terroir i četiri plemenite sorte grožđa među kojima su rizling (Riesling), sivi pinot (Pinot Gris), muškat (Muscat) i Gewürztraminer. Iako bijelo vino dominira u proizvodnji vina u regiji, Pinot Noir je jedina sorta crnog grožđa odobrena u AOC-u, a proizvodi se i mala količina svijetlocrvenog i rozea.
Alsace – Istorija
Kelti su se naselili u Alzasu i počeli da čiste i obrađuju zemlju 1500. godine prije nove ere (pne). Rimljani su izvršili invaziju i uspostavili Alzas kao centar vinogradarstva do 58. pne. Alzas je napredovao tokom 12. i 13. vijeka pod Svetim rimskim carstvom, međutim u sledećem vijeku je zabilježen niz oštrih zima, loših berbi i crne smrti što je dovelo do pada prosperiteta u regionu.
Nakon Tridesetogodišnjeg rata (1618-1648), Njemačka je ustupila veći dio Alzasa Francuskoj prema Versajskom sporazumu, iako su neki gradovi ostali nezavisni. Nakon francusko-pruskog rata (1870-1871), Alzas i sjeverna Lorena (Lorraine) su pripojeni novom Njemačkom carstvu 1871. Ali nakon Prvog svjetskog rata Alzas je ponovo pod vlašću Francuske. 1940. godine region je ponovo okupiran od strane Nemačke, ali je konačno pripojen Francuskoj još jednom nakon Drugog svjetskog rata.
Zbog toga između Njemačke i Francuske tokom godina, njemački uticaj je ostao očigledan u jeziku, kulturi, kuhinji, pa čak i na vinu Alzasa.
Alsace. Geografija i Terroir
Alzas je odvojen planinama Vogezi (Vosges) na zapadu i rijekom Rajnom na istoku. Planine Vosges pružaju efekat “kišne sjene”, blokirajući vlagu i oluje sa Atlantika, čineći Alzas jednim od najsušnijih i najsunčanijih regija u Francuskoj. Većina uzgoja grožđa u Alzasu odvija se na tankom pojasu zemlje duž nižih padina i podnožja Vogeza. Vrhunski vinogradi uživaju u južnoj ili jugoistočnoj ekspoziciji kako bi maksimizirali sunčevu svjetlost. Zbog svoje veće geografske širine, Alzas obično uživa duge sate sunčeve svjetlosti u ljetnim mjesecima, a grožđe obično sazrijeva više od onih u Loari ili sjevernoj Burgundiji. Kao rezultat toga, alzaško vino obično sadrži okuse zrelog voća sa pikantnom kiselinom.
Ono što alzaško vino čini jedinstvenim nije samo klima već i tlo u regiji. Tipovi tla i struktura Alzasa variraju od sela do sela. Krečnjak, škriljac, glina, granit, les, kreda i jedinstveni lokalni ružičasti pješčanik, grés de Vosges, mogu se naći u cijelom području. Ovako široka raznolikost tla pomaže u otkrivanju najfinijih karakteristika vinove loze. Otisak prepoznatljivog terroara daje alzaškom vinu jedinstvenu individualnost i složenost.
Apellation – Alsace
Alzas, najmanji AOC u Francuskoj, podijeljen je na dva departmana, Haut-Rhin (“Gornja Rajna”) i Bas-Rhin (“Donja Rajna”). Vrhunska vina regije uglavnom potiču iz Gornje Rajne, a više od dvije trećine vinograda Grand Cru u Alzasu nalazi se u ovom području. Postoje tri osnovne kategorije vina iz Alzasa:
Appellation d'Origine Contrôlé (Alsace AOC). Za razliku od ostatka Francuske, alzaška vina općenito navode sortu na etiketi. Izuzev bijelog pinota (Pinot Blanc), sva AOC vina iz Alzasa moraju sadržavati 100% grožđa otisnutog na etiketi.
Appellation d'Origine Contrôlé of Alsace Grand Cru. Trenutno postoji 51 Grand Cru u Alzasu. Grand Cru AOC vina su pojedinačna sortna vina proizvedena od plemenitog alzaškog grožđa, uz nekoliko izuzetaka. Ručna berba je obavezna za sva Grand Cru vina. Minimalni nivoi šećera u berbi su viši od onih za Alzas AOC, a prinosi su ograničeniji. Minimalna potrebna količina alkohola je 11% za rizling i muškat, te 12,5% za sivi pinot i gewürztraminer, iako određeni vinogradi zahtijevaju veće količine.
Appellation d'Origine Contrôlée of Cremant d´Alsace. Lagana pjenušava vina proizvedena tradicionalnom metodom druge fermentacije u boci. Crémants d'Alsace su druga najpopularnija kvalitetna pjenušava vina u Francuskoj nakon šampanjca.
Vendanges Tardives i Sélections de Grains Nobles
Ovo su dvije nove oznake stvorene 1984. za vina kasne berbe. Ova dva pojma podrazumijevaju slatkoću i mogu se odštampati na etiketi Alsace AOC ili Alsace Grand Cru AOC. Postoji nekoliko vinskih izraza koji se prvenstveno koriste u Alzasu, ali se mogu naći i drugdje u Francuskoj:
Vendanges Tardives (VT). Na francuskom znači kasna berba. Izraz se odnosi na stil desertnog vina gdje je grožđe dozvoljeno da visi na lozi dok ne počne da dehidrira. Može se pojaviti na Alsace AOC ili Alsace Grand Cru vinima.
Sélection de Grains Noble (SGN). Još slađa kategorija, za grožđe koje je zahvaćeno plemenitom truležom (botrytis). Uglavnom ručno birano (probirna berba).
Gentil. Vrhunska oznaka za mješavine, koja zahtijeva najmanje 50% grožđa plemenite truleži.
Edelzwicker (plemenita mješavina). Obično označava jeftino miješano vino. Alsace AOC vina sa etiketom Edelzwicker ne moraju imati datum berbe.
Sorte grožđa i vino-1
Rizling, sivi pinot, muškat i gewürztraminer, su četiri plemenite sorte grožđa, zauzimaju vrhunske vinograde u alzasu. Pinot bijeli (klevner), sylvaner, chasselas (gutedel) i pinot noir, jedina crna sorta, takođe se mogu naći u regiji.
Među plemenitim grožđem alzasa, rizling (na slici iznad) je najrasprostranjenija sorta grožđa i poslednje koja se bere kao plemenito grožđe u alzasu. Alzaški rizling je karakteristično suv, moćniji i sadrži više alkohola od njemačkog rizlinga. Zbog izražene kiselosti i mineralnosti spada među najdugovječnija suva bijela vina na svetu.
Prije 1945., alzaško vino je obično bilo slatko, slično njemačkim vinskim stilovima. Nakon drugog svjetskog rata, alzas je počeo da mijenja svoju praksu proizvodnje vina sa slatkog na suvo i to je njegovo vino izdvojilo od njemačkog. Nakon toga, njemačka vina su ostala klasično slatka, dok su proizvođači iz alzasa svoje vino fermentisali do suvog kako bi dobili snažnije vino koje je prihvatljivije uz hranu.
Riesling. Nježne voćne arome (uglavnom koštičavo voće sa dozom citrusa) i cvjetne note (pretežno bijelo cvijeće) su karakteristike vina. Mineralne arome poput kremena, benzina i baruta su zaštitni znak rizlinga. Ove vrlo karakteristične arome mogu se naći u vinima iz terroira kao što su grands crus i “lieux-dits” (mala geografska područja koja nose tradicionalno ime). Suvi rizling ima odličnu vertikalnu strukturu. Svjež je sa delikatnim, ali pokazuje raskošno voće. Oštra kiselost upotpunjuje bogatstvo vina. To je vino koje se može poboljšati u bocama tokom nekoliko decenija.
Pinot gris. Generalno ne baš intenzivan na nosu i nepcu, sivi pinot iz alzasa obilježen je kompleksnim aromama poput sušenog voća, kajsije, meda, pčelinjeg voska i medenjaka. Šumsko tlo, gljive i mahovina smatraju se mineralnim svojstvima sorte. Ugodna svježina i živahna zaobljenost čine alzaški sivi pinot uravnoteženim i privlačnim.
Sorte grožđa i vino-2
Muscat. Muškat iz regije odlikuje se suptilnim cvjetnim aromama praćenim prepoznatljivim mirisom citrusa i grožđa na nosu. Vinifikovano suvo, osjeća se kao da grizete grožđe. Svježina i naznaka rafinisane gorčine doprinose harmoniji vina.
Gewürztraminer. Aroma je intenzivna i kompleksna, nudi eksploziju citrusa (kora pomorandže), egzotičnog voća (liči, marakuja, ananas, mango), cvijeća (posebno ruže) i začina (medenjak, menta, karanfilić i biber). Česte arome meda i zrelog voća takođe doprinose da gewürztraminer ima neuporedivo bogat nos. Ovo je vino punog tijela, čvrste strukture i okruglog osjećaja u ustima. „vendanges tardives“ i „selection de grains nobles“ gewürztramineri u rasponu od slatkih do viskoznih, poseduju izuzetno bogatstvo i izuzetnu aromatičnu složenost.
Pinot noir. Alsace pinot noir je lagan i svjež; otkriva okuse trešnje, maline i kupine, te meke tanine. Odležava najčešće u drvenim bačvama, čime se dobija složenije i strukturirano vino sa izraženijom bojom i okusima koji podsećaju na zrelo voće ili kožu.
Uparivanja vina i hrane
Uravnotežena i osvježavajuća, raznolikost alzaških vina ne samo da nadopunjuje, već i poboljšava ogromnu paletu kuhinje. Od vrlo začinjenih i složenih azijskih i latino jela do jednostavnih, zemljanih američkih i francuskih jela. Za svaku priliku postoji vino iz Alzasa.
Muscat, Pinot Gris i Crémant d’Alace, na primjer, su odlična aperitivna vina. Sa finom kiselinom i delikatnim aromama, ne previše slatka, ni previše alkohola, ova vina namamljuju nepce, otvarajući put za sledeće jelo.
Za predjelo i salate, probajte Sylvaner ili Pinot Noir sa specijalitetima. Uparite muškat sa salatama ili šparogama. Rizling se, iznenađujuće, dobro slaže sa kozjim sirom; takođe se dobro slaže sa ribom ili školjkama.
Jedite li začinjene azijske škampe ili egzotični kari za večeru? Gewürztraminer je vaš izbor broj jedan. Rizling sa pečenom piletinom ili jelima na bazi svinjetine savršeno se slažu.
Vendanges Tardives i Sélection de Grains Nobles Riesling ili Gewürztraminer čine čudesne parove sa slađim desertima, kao što su krem brûlée od meda i kestena i kolač od marcipana od kajsija.
Naslov orginala: Alsace, Where French and German Cultures Converge (Alzas, gdje se spajaju francuska i njemačka kultura). Izvor: https://grapecollective.com/. Tekst: Joyce Lin. Objavljeno: 07.09.2015. Prevod: Dragutin Mijatović
POGLEDATI:
Klasični vinski citati: “Vino uveseljava tužne, oživljava stare, inspiriše mlade, tjera umor da se zaboravi težak rad” Lord Byron
