Mit i religija
Mit? Ep o Gilgameš-u (Gilgamesh) najstariji je poznati književni tekst drevne Mezopotamije. Napisan klinastim pismom na dvanaest glinenih ploča. Otkriven je u 19. vijeku tokom iskopavanja biblioteke kralja Assurbanipal u Ninive. Prvih jedanaest ploča napisano je početkom drugog milenijuma pne, a dvanaesta kasnije, neutvrđenog datuma. Tekst okuplja i reorganizuje različite fragmente nezavisnih priča razvijenih u vrlo dugom vremenskom periodu i prvi put prenesenih usmeno.
Vino, od Gilgamesh-a do Jamshid-a
Ep je napisan na akadskom (akkadien) jeziku i pripisan određenom Sînleqe'unnennî. U 3.000 stihova priča prati ep o kralju prve dinastije Uruk, tiraninu Gilgameš. Jedanaesta ploča Epa o Gilgameš-u je babilonska verzija priče o Noi (Noa). Mit ili Priča govori kako Utnapištim (Utnapishtim) gradi arku (čamac) gdje smješta svoju porodicu, svoj imetak i arku puni životinjama i blagom. Za razliku od Noa, Utnapištim ne pravi vino. Na dvanaestoj ploči Gilgameš dolazi u carstvo sunca. Tu otkriva začaranu lozu čije bi mu vino, ako dobije dozvolu da ga pije, osiguralo besmrtnost! Vino se kasnije pojavljuje i u drugim mitološkim izvještajima. Tako Avesta, sveti tekst iz drevne Perzije napisan između -1.400 i -1.200 pne dočarava čuvanje grožđa u velikim teglama, povodom priče o legendi o kralju Džamšid-u (Jamshid).
Slučajno otkriće vina pripada jednoj ženi koju je kralj otjerao sa svog dvora. Želeći okončati svoj život, odlučila se baciti u jednu od stakleni tegli napunjenih pjenastom tekućinom navodno otrovnom. Tegle su zbog neprijatnog mirisa koji je iz nje izbijao bile skrivene duboko u podzemnim odajama dvorca! Nakon što je popila “otrov”, djevojka je ubro otkrila da su efekti tzv otrova ugodni. Svoje otkriće odnijela je kralju, koji se toliko zaljubio u ovaj novi “vinski” napitak da je prihvatio djevojku natrag u svoj harem. Većina istoričara vina ovu priču vidi kao čistu legendu. Ali postoje arheološki dokazi da su rani perzijski kraljevi poznavali vino i njime nadaleko trgovali.
U Grčkoj sadnja prve vinove loze počinje kada kralj Amphictyon – ide do Oreste, sina Agamemnon-a i Clytemnestre, kojem Dionis (Dionysos) predaje umjetnost pravljenja vina. Na slici 1. Junak savladava lava zvanog “Gilgameš”, 8.vijek pne, reljef iz Khorsabad-a (Irak). Muzej Louvre, Pariz. © RMN / René-Gabriel Ojéda. Pogledati i: https://ovinu.info/kratka-istorija-vina/
Mit – sramno pijanstvo Noa
Deveto poglavlje Postanka opisuje kako je Noa nakon Potopa počeo obrađivati zemlju i saditi lozu. Nakon što popije vino i napije se, on go zaspi u svom šatoru. Njegov sin Cham to primjećuje i priča dvojici braće ono što je vidio. Braća se vraćaju u šator i pokrivaju oca ogrtačem. Kada se probudio, Noa se, posramljen, silno razljuti na Ham-ovog (Cham) sina, Kanaan-a (Canaan). Na slici 2. Noevo pijanstvo. Detalj vaze od kamenog kristala, sredina 16. vijeka. Muzej Louvre, Pariz. © RMN/Droits réservés
Izvor
https://www.inrap.fr/. Naslov orginala: Archeologie du vin: Histoire du vin – Néolithique (Arheologija vina – Istorija vina – Neolitik) – Mitovi i legende. Prevod i priprema: Dragutin Mijatović
