Istorija vina – tehnika i proizvodnja.Vinova loza uzgajana je na području Mediterana tokom metalnog doba. Najraniji ostaci gajene vinove loze datiraju iz bronzanog doba. O tome svjedoče nalazi iz Tell esh-Shuma, Izrael (Chalcolithique) i Jericho, Palestina (srednje bronzano doba). Već u trećem milenijumu njeno prisustvo je uočeno u Egiptu, zatim u Grčkoj i na Kritu.
Na italijanskom poluostrvu loza se pojavljuje početkom 1. milenijuma prije nove ere, oko XI-VIII vijeka, u okolini Bolonje, na mjestu nekropole San Vitale u Casteldebole, zatim u Rimu u periodu VIII-VII vijek. Iako su dokazi za južnu Italiju oskudni, vjerovatno je da su Grci koji žive u kolonijama od tada i tamo uzgajali lozu.
U južnoj Španiji, gdje su Feničani uspostavili trgovinu, čini se da su mjesta za proizvodnju vina bila aktivna od početka VI vijeka (Alt de Benimaquia), u regiji Alicante, koja je arheolozima dala više od 7.000 ostataka loze! Na sjeverozapadu bi vinogradarstvo, istovremeno ili malo kasnije, uveli Grci naseljeni u Ampurias (Katalonija).
U mediteranskoj Francuskoj arheološka nalazišta koja su dala najstarije arheološke ostatke uzgajane vinove loze su: Mourre de Sève a Sorgues (Vaucluse), Lattara u Lattes-u (Hérault), Marduel a Saint-Bonnet-du-Gard (Gard) i oppidum du Plan de la Tour a Gailhan (Gard). Vinova loza je u ovom kraju bila prisutna tokom željeznog doba, od VI do I vijeka pne. Da li ste znali ? Halkolit (Chalcolithique). Razdoblje koje karakteriše pojavom industrije bakra, a odvija se početkom trećeg milenijuma, između neolita i bronzanog doba.
Prvi znaci uzgoja grožđa i proizvodnje vina
U južnoj Galiji gvozdeno doba odgovara razdoblju dubokih promjena u eksploataciji vinove loze. Istorijski i arheološki podaci pokazuju da su Grci započeli intenzivno vinogradarstvo, u komercijalne svrhe, nedugo nakon doseljavanja u Marseille, 600. pne. Istovremeno, autohtono stanovništvo takođe je njegovalo kulturu vinove loze. Antrakologija (proučavanje drvenog uglja) naglašava sve češće prisustvo ostataka vinove loze: od kasnog bronzanog doba (1.400 do 800 pne). To predstavlja između 3 i 10% ukupne mase ugljena identifikovanog na lokalitetu Port Ariane (Hérault). Slična stopa je i za Lattara (Hérault) iz 4. vijeka pne pa sve do rimskog razdoblja. Ova relativna brojnost, koja nije uočena u prethodnom periodu, mogla bi ukazivati na to da su to ostaci iz prakse orezivanja loze.
Zahvaljujući karpologiji (proučavanje sjemena), takođe primjećuje se nagli porast udjela sjemenki uzgajanih sorti vinove loze u analiziranim uzorcima koji odgovaraju 5. vijeku pne, što nedvojbeno dokazuje razvoj eksploatacije vinove loze u ovo vrijeme. Otkrivamo značajne količine sjemenki koje su ponekad ugljenisane, kao na lokalitetu Lattara, ili natopljene vodom, poput onih izvađenih iz bunara gvozdenog doba na Mas de Vignoles IV a Nîmes.
Uzgoj vinove loze tada je potvrđen na gotovo 60% lokacija jugoistočne Francuske, gdje će trajati do srednjeg vijeka. Mjerenje veličine sjemenki omogućilo je prepoznavanje sistematskog prisustva sjemenki od domaće vinove loze uz vrstu koja odgovara praroditeljskoj divljoj lozi. Stoga se čini vjerojatnim da se vinogradarstvo brzo širi na jugu tokom ključnog razdoblja između prvog i drugog željeznog doba. Najčešće je to predstavljalo ekstenzivan karakter, odnosno prilično većih rastojanja sadnje, za razliku od intenzivnijeg modela (sa gušćom sadnjom) grčkog vinogradarstva ili onog koji će na tom mjestu ostaviti mnogo tragova, Lattara tokom drugog željeznog doba (450 do 50 pne).
Ugljenisani ostaci
Poznavanje ovog autohtonog vinogradarstva ne ostavlja malo sumnje. Upotreba grožđa za proizvodnju vina uspostavljena je na nekoliko lokaliteta, posebno na ostrvu Martigues u 4. vijeku pne, gdje su sjemenke, peteljčice, peteljkovina i fragmenti pokožice, predstavljali stvarne ugljenisane ostatke od vinifikacije.
Da li ste znali? Antrakologija se sastoji od proučavanja drvenog uglja otkrivenog u arheološkom kontekstu u prirodnim sedimentacijama. Bez obzira dolaze li iz domaćih kamina, namjernog ili nenamjernog kremiranja drvenih predmeta ili građevina ili šumskih požara, ovi ugljenisani ostaci ispituju se pod mikroskopom. Njihova analiza i interpretacija omogućava kako da se utvrdi koja je bila vegetacija mjesta ili regije u vrijeme kada su izgorjeli, kao i način na koji su ih ljudi koristili. Za razdoblja preistorije i praistorije, fragmenti vinove loze često se miješaju sa drugim vrstama drveta, što otežava njihovu identifikaciju.
Galsko vinogradarstvo u željeznom dobu
Godine 600 pne, (Phoceens) Fokejci (Grci iz Male Azije) iskrcali su se na mediteransku obalu južno od Alpa i osnovali Massalia. Bavili su se trgovinom, između ostalog uvozili su svoja vina iz Etrurije. Tek sredinom 6. vijeka pne, dolaskom novih doseljenika, Massaliètes nastavljaju sa podizanjem vinograda. Prvi korak je zadovoljenje vlastitih potreba; nakon toga će dio njihove proizvodnje biti namijenjen prodaji.
Otkrića pronađena na lokalitetu Saint-Jean du Désert (kvart Marseille) direktno svjedoče o kulturi vinove loze i proizvodnji vina. Vinogradi će se zatim postupno širiti u regiji. Pronađene brojne sjemenke grožđa Vitis vinifera ukazuju na to da se autohtona kultura odvijala na mediteranskoj obali Galije, u regiji Provance i Languedoc. To svjedoči o prisustvu vinove loze uzgajane 500 pne. Konačno, gomile sjemenki pronađene tokom sondiranja na lokalitetu Lattes (Hérault), protumačene su kao ostaci od presanja grožđa, tako je potvrđeno da je vinogradarska aktivnost cvjetala naročito između 225 pne i 25 godine nove ere.
Pogledati i: https://ovinu.info/istorija-vina-praistorija/ i https://ovinu.info/istorija-vina-nauka-dio-2f/
Izvor: https://www.inrap.fr/. Naslov orginala: Archeologie du Vin: Histoire du vin – Protohistoire – Technique et production (Arheologija vina: Istorija vina – praistorija – tehnika i proizvodnja). Prevod: Dragutin Mijatović
