Istorija vina-nauka. “Drevni DNK projekat grožđa i vina”. U istraživačkom programu “Drevni DNK projekat grožđa i vina” učestvuju istraživači iz evropskih zemalja, Bliskog Istoka i Sjedinjenih Država. Oni sakupljaju samonikle ili domaće vinove loze koje se nalaze u području porijekla loze, odnosno u planinskim predjelima Bliskog Istoka.
Projektom se želi uspostaviti hronologija na osnovu genetskih podataka dobijenih ekstrakcijom i sekvenciranjem DNK sadašnjih čokota. Ali i ostataka dijelova grožđa otkrivenih tokom iskopavanja. Upoređivanje ovih različitih materijala trebala bi omogućiti lociranje mjesta i određivanje datuma pripitomljavanja evroazijske loze (Vitis vinifera L. subsp. sylvestris) u neolitiku. Kako bi se poboljšala identifikacija vina i ostalih sastojaka korištenih u tom periodu, planirano je i provođenje hemijskih analiza. Analiza predmeta povezanih sa vinom koji su otkriveni u istoj regiji: posuđe, prese, keramika, tegle.
Sjemenke arheobotaničara: kako prepoznati lozu?
Rod Vitis, vinova loza opšte, može se prepoznati po polenovim zrnima ili po fosiliziranim otiscima lišća. Ali ovi elementi ne razlikuju vrstu Vitis vinifera od mnogih drugih vrsta vinove loze koje rastu u umjerenim zonama svijeta. Isto tako, razlika između divlje i kultivisane Vitis vinifera je jednako teška.
Samo proučavanje morfologije sjemenki grožđa može dati odgovore. Njihov oblik i veličina važni su kriteriji za identifikaciju. Ali razlika je ponekad teška, posebno kada su uzorci nedovoljni; tako mnogi propusti ostaju neodređeni.
Da bi se identifikovale sorte grožđa dobijene iz ranije gajanih sorti vinove loze, ne može se primijeniti proučavanje lista, to je domen ampelografije: arheološki ostaci ne sadrže ni lišće, ni grozdove ni bobice. U novija razdoblja (metalno doba i antika) pribjegavanje pisanim izvorima je neizvjesno. Agronomi latinske antike (Columella, Pliny) pominju mnoge sorte grožđa. Te sorte nemaju puno veze ili nešto zajedničko sa današnjim sortama grožđa, što veoma otežava poređenja.
Istorija vina-nauka? – Antrakologija
Antrakologija se sastoji u proučavanju ugljena otkrivenog u arheološkom kontekstu ili u prirodnim sedimentacijama. Bez obzira dolaze li iz domaćih kamina, namjernog ili nenamjernog sagorijevanja drvenih predmeta ili građevina ili šumskih požara, ovi ugljenisani ostaci ispituju se pod mikroskopom. Njihova analiza i interpretacija omogućavaju kako da se utvrdi koja je bila vegetacija mjesta ili regije u vrijeme kada su izgorjeli, kao i način na koji su ih ljudi koristili. Za razdoblja preistorije i protoistorije, fragmenti drveta vinove loze često se miješaju sa drugim vrstama drveta, što otežava njihovu dalju identifikaciju.
Utvrđivanje prisustva vinove loze i vina
Da bi potvrdili pripitomljavanje vinove loze i njen uzgoj, arheolozi imaju tragove pokožice i sjemenki grožđa. U planinskim područjima Bliskog istoka pronađeni su ostaci divljeg i gajanog grožđa. Da bi identifikovali pojavu “kulture” povezane sa vinom, oslanjamo se na glinene figurice. Figurice po uzoru na prikazivanje ljudi i životinja izrađene u tri dimenzije, za koje se vjeruje da simbolizuju ili da su povezane za rituale plodnosti. Neke su pronađene uz ritualne predmete koji se odnose na vino, kao i uz jela. Takvi ostaci otkriveni su tokom nedavnih iskopavanja obavljenih duž rijeka Tigris i Eufrat na različitim nalazištima starim od 8.500. do 6.000. pne. Sa svoje strane, lingvisti mogu mapirati evoluciju izraza koji se koriste za označavanje vina prateći pojave, transformacije i upotrebu riječi iz jedne regije u drugu.
Program genetske identifikacije vinove loze koji je trenutno u toku trebao bi omogućiti precizniju hronologiju njenog pripitomljavanja i širenja iz neolitskog razdoblja. To već predstavlja obogaćivanje znanja o oblicima raznolikosti vrste proučavanjem genoma vinove loze. Konačno, hemijska analiza vaza i posuda otkrivenih na arheološkim nalazištima iz neolitika na Bliskom istoku, a posebno iz Hajji Firuz (Iran), naglašava prisustvo vinske kiseline, jednog od glavnih identifikacijskih markera vina. Tu su i ostaci terebinth smole, koja se koristi zbog svojih baktericidnih svojstava, kako bi spriječila da se vino pretvori u sirće – tada je to bilo smolasto vino!
Vidjeti i: https://ovinu.info/kratka-istorija-vina/
Izvor: https://www.inrap.fr/. Naslov orginala: Archéologie du Vin: Histoire du vin – Néolithique – Sciences. Prevod: Dragutin Mijatović
