Vinogradarstvo kao alat. Italijanska zadruga podigla je održivost na potpuno novi nivo radeći na skladištenju CO2 u tlu vinograda. To je i način da se dokaže značajnim kupcima da se poduzimaju pravi koraci. Izvještava Lorenzo Biscontin.
Mogu li vinarije ne samo smanjiti svoj uticaj na klimu, već ići dalje i pomoći da se preokrene krivulja porasta temperature? To je cilj toliko ambiciozan da se čini nemogućim, ali dobra vijest je da vinski sektor to može. Vrlo dobra vijest je da se to može postići tehničkim rješenjima koja su već dostupna. Jedna italijanska zadruga to već radi. Nazvana sekvestracija ugljenika, uključuje vražanje ugljenika u tlo.
Ovo je istaknuto na konferenciji “Dobra vina za zemlju-planetu” koju je 11. oktobra organizovala italijanska zadruga Cantine Vitevis koja je nastala 2015. spajanjem vinarija Castelnuovo del Garda, Gambellara, Colli Vicentini i Valleogra.
PREGLED VITEVISA I NJIHOVE STRATEGIJE
Vitevis trenutno ima 1.350 članova koji posjeduju 2.800 ha vinograda u pokrajinama Verona, Vicenza i Padova koji pokrivaju preko 49 denominacija u sjeveroistočnoj Italiji. Godišnja proizvodnja je 50.000 tona grožđa od čega se proizvodi preko 12 miliona boca za promet koji je 2021. godine dostigao 65 miliona evra. Ukratko, to je jedna od velikih italijanskih zadružnih vinarija i kao i sve zadruge ima neke posebnosti
- Prvo, aktivnosti Vitevis-a uključuju veliki broj članova iz oblasti vinogradarstva. Vitevis, dakle, ima vezu sa teritorijom na kojoj djeluje, a koja nije samo ekonomska već i društvena u širem smislu.
- Drugo, njene aktivnosti uključuju veliku površinu u poređenju sa prosječnim privatnim imanjem. Prosječna površina vinograda u vlasništvu svakog člana vinogradara je mala — u slučaju Vitevis iznosi samo 2,07 ha — pa za mnoge članove proizvodnja grožđa nije glavni izvor prihoda već dodatak.
Stvaranjem Vitevis-a odlučeno je da se poboljša ekološka održivost kako bi se zaštitile, prije svega, teritorije i ljudi koji rade u vinogradu i podrumu.
Prvi korak: razumijevanje vinograda – Vinogradarstvo kao alat
Prvi temeljni korak bio je digitalizacija matičnih knjiga u kojima se bilježe svi poslovi u vinogradu. Možda se čini kao trivijalna intervencija, ali to je neophodan uslov da se može intervenisati u upravljanju i kontroli proizvodnih procesa. Ne treba potcijeniti značaj kompjuterizovanog evidentiranja aktivnosti u vinogradu. Ali to nužno mora obaviti vinogradar, koji inače ima ograničenu digitalnu kulturu. Stoga je neophodna stalna obuka i rad na tehničkoj pomoći kako bi vođenje evidencije bilo što jednostavnije.
Zahvaljujući digitalizaciji registara polja i pod zadružnim rukovodstvom, Vitevis je tokom godina bio u mogućnosti da implementira različite projekte ekološke održivosti. Projekte, od dobijanja sertifikata sistema kvaliteta, do primjene precizne poljoprivrede uz korišćenje satelitskog sistema, do optimizacije navodnjavanja i đubrenja. Ostale mjere uključivale su energetsku dijagnostiku, što je rezultiralo smanjenjem potrošnje energije, plus instalacija fotonaponskih panela.
Konačno, 2022. godine, Equalitas certifikat (Equalitas Certification), razvijen od strane Italijanske federacije denominacija porijekla (Italian Federation of Denominations of Origin) i Unione Italiana Vini, koji utvrđuje nivo održivosti vinarije definisanjem standarda za kompaniju/organizaciju, gotov proizvod – vino i teritoriju.
Posljednji projekat, i onaj koji se direktno tiče predmeta ovog članka, je ISO 14064-2:2019 certifikat koji pruža specifikaciju sa smjernicama na nivou projekta za kvantifikaciju, praćenje i izvještavanje o smanjenju emisije stakleničkih gasova ili poboljšanju uklanjanja. Projekat je realizovan uz konsultantsku firmu Agatheia. Firmu — Noi compensiamo (Mi kompenziramo) — koja je već postigla sertifikat za vinariju Arnaldo Caprai, vodeću u oblasti Sagrantino di Montefalco.
A rezultati?
U osnovi, radilo se o ponovnom uspostavljanju procesa za upravljanje 700 ha vinograda počevši od indikacija dobijenih kroz SQNPI sertifikaciju i mjerenja ravnoteže između emitovanog i zarobljenog CO2 u tlu. Rezultat je bio stvaranje kredita za 4.719 tona ekvivalenta CO2 u tri godine predviđene za dobijanje sertifikata: 1.487 tona u 2018. godini, 1.640 tona u 2019. i 1.592 tona u 2020. godini.
Rad na upravljanju vinogradima stoga proizvodi relevantnije rezultate u smislu uticaja na okolinu od jednostavne upotrebe ekološki prihvatljivijih materijala, kao što su lakše boce. Koje su to „čarobne“ agronomske prakse koje omogućavaju da se u tlo doda više CO2 od onog koji se emituje za uzgoj?
- Smanjenje obrade tla kroz preciznu poljoprivredu koja vam omogućava da intervenišete u vinogradu samo kada je to neophodno, a ne prema kalendaru. Ovo smanjuje emisiju CO2 iz poljoprivrednih mašina.
- Minimalno oranje ili bez oranja: pored smanjenja emisije CO2 zbog smanjenja upotrebe mašina. Ova tehnika izbjegava oslobađanje CO2 uskladištenog u tlu uzrokovanog oranjem.
- Upotreba organskih đubriva umjesto onih proizvedenih sintetičkom hemijom jer proces proizvodnje ovih potonjih ima veći ugljeni otisak.
- Zatravljivanje između redova sredstvima za fiksiranje azota (poljski grah) i/ili ljekovitim biljem koje povećava vitalnost tla. Emisije CO2 su smanjene kako zbog manje potrebe za đubrivima tako i zbog toga što travnati pokrivač smanjuje emisije CO2 prisutnog u zemljištu.
- Upotreba otpada od rezidbe za unošenje dodatne organske materije u tlo.
- Dodavanje organske materije u tlo, osim skladištenja CO2 , dovodi do povećanja vitalnosti tla čime se poboljšava upravljanje vodama. To je problem koji postaje sve aktuelniji iz godine u godinu zbog povećanja učestalosti ekstremnih meteoroloških događaja. Dugi periodi suše i jakih kiša koncentrisanih u kratkom vremenu.
Zapravo, tlo bogato organskom materijom može filtrirati veće količine vode i zadržati je duže prije nego što je polako ispušta.
I ekonomski održivo
Prednosti nisu samo u pogledu ekološke održivosti, već i ekonomske održivosti, jer smanjenje zahvata u vinogradu smanjuje troškove upravljanja. Proizvodnja grožđa po hektaru opada u prvim godinama, ali se onda vraća na isti nivo vinograda kojim se upravlja na tradicionalan način kada biljka dođe u ravnotežu sa zemljom. Vinogradarstvo kao alat.
Vrijedi napomenuti da su ove agronomske prakse već poznate i uspješno korištene u drugim poljoprivrednim sektorima. Stoga, sposobnost vinogradarstva da skladišti CO2 u tlu zahtijeva više kulturološke promjene nego tehničke. U tome zadruge mogu imati presudnu ulogu kako direktno tako i indirektno. One uključuju veliki broj vinogradarskih članova. Relevantna uloga koju imaju na svojoj teritoriji čini ih referentnim primjerom za druge vinogradare i van zadruge.
Put naprijed. Ideja da se radi bolje radeći manje je kontraintuitivna u odnosu na tradicionalnu viziju rada na selu. Posebno u kooperativnom okruženju gdje je do prije nekoliko godina dominirao pristup produktivnosti. Zbog toga je važno realizovati projekte poput onog koji je kreirao Vitevis. Vitevis demonstrira i ekološku i ekonomsku izvodljivost poslovne vizije koja se fokusira na održivost životne sredine.
Vinogradarstvo kao alat – Raditi bolje radeći manje…
Više se ne radi o traženju rješenja sa manjim uticajem na okolinu koja bi se primjenjivala na tradicionalne proizvodne procese, kao što je upotreba lakših boca. Riječ je o ponovnom promišljanju ekološke održivosti, s ciljem pozitivnog doprinosa rješavanju klimatskih promjena. Primjer Vitevis-a pokazuje da se ovaj cilj ne može postići samo tačnim intervencijama, dok je potrebno usvajanje integrisanog i kontinuiranog pristupa upravljanju.
Cilj skandinavskih monopola vina da doprinesu preokretu klimatske krivulje odjednom ne zvuči tako nemoguće. Stvaraju se tržišne prilike za one proizvođače vina koji imaju i vještinu i spremnost da promijene svoj pristup proizvodnji vina.
Naslov orginala: Using Viticulture as a Tool to Reverse Climate Change (Korištenje vinogradarstva kao alata za preokretanje klimatskih promjena). Izvor: https://www.wine-business-international.com/. Tekst: Lorenzo Biscontin. Objavljeno: 17.02.2023. Prevod: Dragutin Mijatović
Pogledati: https://ovinu.info/tehnologije-u-preciznom-vinogradarstvu-pregled-stanja-vjestina/
Zaninmljivosti o lozi i vinu: Vino je pasoš za putovanje u svijet (Thom Elkjer)
