Vinova loza pripitomljena prije 11.000 godina. Naučnici su bacili više svjetla na porijeklo vina u velikoj studiji koja je otkrila da je vinova loza prvi put pripitomljena u dvije regije istovremeno prije oko 11.000 godina.
U velikoj genetskoj analizi sorti vinove loze, naučnici iz 16 zemalja identifikovali su dva odvojena događaja pripitomljavanja koja su se istovremeno dogodila. „U zapadnoj Aziji i na Kavkazu” prije oko 11.000 godina, izvor (Science journal).
Mnoge drevne civilizacije u Evropi i Aziji imale su tradiciju ispijanja vina. Vinova loza je takođe duboko ukorijenjena u zapadnjačku kulturu od pronalaska vinarstva. Ipak, iznenađujuće malo se zna o porijeklu vinove loze. Najraniji arheološki dokazi o vinogradarstvu potiču od prije 8.000 godina sa Kavkaza. Znanje o ranom pripitomljavanju vinove loze ostalo je zagonetka – sve do sada.
Vinova loza pripitomljena prije 11.000 godina
Istraživači u novoj studiji sekvencionirali su gene 2.448 različitih sorti grožđa iz cijele Evroazije i Sjeverne Afrike. Koristili su uzorke kako domaće vrste Vitis vinifera. Vrste od koje potiče i uzgaja se većina modernih sorti grožđa, tako i njenog divljeg pretka Vitis sylvestris. Uspoređujući njihove genetske razlike i sličnosti, mogli su pratiti evolucijsko stablo vinove loze i istoriju pripitomljavanja. Prema njihovoj analizi, sve moderne sorte vjerovatno potiču od drevnog pretka Vitis sylvestris koji je živio u velikom dijelu Evroazije i Sjeverne Afrike tokom proteklih 400.000 godina.
Na istoku, vrsta se podijelila u dvije varijante: jednu na Kavkazu i jednu u području koje općenito poznato kao Bliski istok. Tu su bila prva pripitomljavanja, nakon pojave poljoprivredne revolucije, ranije nego što se vjerovalo. Iz ovih centara za pripitomljavanje, kultivisane sorte su imale različite tokove.
„Domestikacija Južnog Kavkaza imala je ograničeno širenje i vrlo malo daljeg uticaja“, rekao je profesor Robin Allaby, sa Univerziteta Warwick. Allaby je specijalista za evoluciju pripitomljavanja biljaka. ‘Bliskoistočno pripitomljavanje je postalo dominantno’ velikim dijelom ranog vinogradarstva.
Dok su ljudi migrirali morskim, kopnenim i planinskim koridorima, prenosili su ove sorte u veći dio Evrope, kao i u sjevernu Afriku i kontinentalnu Aziju. Prema Allabyj-u, ovi putevi se ‘zanimljivo blisko poklapaju sa početnim širenjem neolitskih kultura u Evropu’. Tokom ovog ranog transporta, ljudi su ukrštali pripitomljene sorte Vitis vinifera sa svojim divljim srodnicima Vitis sylvestris, što ga je činilo pogodnijim za proizvodnju vina. Kao vješti uzgajivači, a možda i pioniri, znali su tačno šta traže od grožđa. To uključuje “okus bobičastog voća” i “arome muskata”, prema studiji.
Nivo kulturne razmjene
Većina sadašnjih sorti vinove loze potiče od samo četiri drevne sorte u Evropi i jedne sa Kavkaza. “Viši nivo kulturne razmjene karakteriše posljednju fazu od bronzanog doba”, rekli su autori studije. Zajednice su počele da trguju „vrhunskim sortama vinove loze duž trgovačkih puteva“, dijeleći ne samo svoje sorte već i svoje vještine i znanje.
Kako su se te sorte i vještine širile Evropom, kulture su postale zaljubljene u njih, nadahnjujući mitove i bajke – priče o porijeklu i božanstvu vina koje su prožimale milenijume koji su uslijedili. Uz moderne genetske analize koje će upotpuniti arheološka otkrića, uskoro bi moglo biti moguće dalje dekonstruisati ovu misterioznu i fascinantnu istoriju vinarstva.
Naslov orginala: Grapevines first domesticated 11,000 years ago, says study (Vinova loza je prvi put pripitomljena prije 11.000 godina, kaže studija). Izvor: https://www.decanter.com/.
Tekst: Istvan Daraban. Objavljeno: 03.03.2023. Prevod: Dragutin Mijatović
POGLEDATI:
- https://ovinu.info/drevno-porijeklo-modernih-vina/
- https://ovinu.info/stara-fenicanska-vinska-presa-pocetak-vinske-kulture/
- https://ovinu.info/anticka-vinarija-otkrivena-u-izraelu/
- https://ovinu.info/jermenija-vodic-za-jednu-od-najstarijih-vinskih-regija-na-svijetu/
- https://ovinu.info/najstariji-dokaz-o-vinu-u-evropi/
- https://ovinu.info/istorija-vina-30-dio-moderno-i-savremeno-vinarstvo-mitovi-i-religije/
5. Odgovor iz prethodnog posta: Tačno. Sorta Cabernet Sauvignon nastala je ukrštanjem crne vinske sorte Cabernet Franc i bijele vinske sorte Sauvignon Blanc. Ime sorte vas podsjeća na obe sorte, zar ne?
6. U ovom postu: Tačno ili Netačno. Plemenite sorte vinove loze kaleme se na podloge, dobijene od manjeg broja američkih vrsta i njihovih hibrida.
Više vidjeti: See the full study in Science here.
