Praistorija-pogrebne prakse. Vina faraona. U zemlji faraona niko nije mogao pristupiti kraljevstvu mrtvih, a da nije dobio rezerve nektara. Tokom otkrića grobnice Tutankamon-a, koji je umro 1352. godine prije naše ere, arheolozi su otkrili dvadeset i šest vinskih amfora među pogrebnim namještajem koji je okruživao mumiju.
Na naljepnicama i pečatima koje su nosile ove tegle navedeni su datum zatvaranja, mjesto porijekla i priroda proizvoda koji su sadržavali. Konkretno saznajemo da je sedam od njih došlo iz posjeda faraona u delti Nila. Šesnaest drugih je iz kraljevskog vlasništva kuće Aton (ime ovog boga sunca koristi se za označavanje vinograda kraljeva Amenhotep-a III i Akhenaton, koji je prethodio Tutankamonu).
Uključene su i berbe grožđa, kao i imena odgovornih i šefova vinarstva. To uključuje izvjesnog Kha, odgovornog za proizvodnju vina na imanju Aton i imanju Tutankamon-a. Zatim kvalifikovanog radnika „čuvara tajne komore vina “. Ovo pokazuje da je ovaj položaj bio vrlo važan i da je bio predmet poštovanja.
Kao dokaz, ovaj natpis dešifrovan je na jednoj od amfora: “4. godina, slatko vino iz Domaine d'Aton (imanja Aton), život, prosperitet, zdravlje, sa zapadne rijeke – vinar: Kha”. Informacije na amforama odnose se i na kvalitet vina: neke ukazuju na “vrlo dobar kvalitet”.
Ostale grobnice koje odgovaraju tom istom takozvanom razdoblju “Novog kraljevstva” (od 16. do 11. vijeka pne ukrašene su ukrasima koji predstavljaju različite faze proizvodnje vina. Faze od upravljanja čokotom vinove loze na naslonu do fermentacije, preko berbe i presanja (cijeđenja) grožđa. To je Nahht (TT52), Amon-ov pisar i astronom, smješten u Gourna. Tu je i Sennefer (TT96), takođe nazvan “grobnica vinove loze” (18. dinastija, od -1550 do -1292).
Vino preminulih “velikana” u Galiji željeznog doba
Običaj sahranjivanja uglednih ljudi zajedno sa posuđem i pićem proširio se na sjeveroistok Francuske tokom 8.-7. vijeka pne. Odgovara uspostavljanju nove pogrebne prakse među Keltima, sahranjivanja u humkama. Tiče se osoba visokog socijalnog ranga, borcima na konjima ili posjedovanja ceremonijalnih kočija na četiri točka.
Uz predmete, namještaj i luksuznu pogrebnu robu okupljene oko sebe, ponuda pića predstavlja znak društvene razlike pokojnika. U vijeku je količina pića prolivena u ove prestižne grobnice porasla sa nekoliko desetaka na nekoliko stotina litara ili čak više, što svjedoči o evoluciji simboličke uloge dragocjene tečnosti. U početku rezervisana za muškarce, ova praksa će se odnositi i na žene od 6. vijeka pne.
Dio koji se pripisuje preminulom trebao bi biti podijeljen, šolja za piće ne stavlja uz bok već u blizini posude za piće namijenjene za kolektivnu konzumaciju. Što se tiče žrtve, sahranjivanjem takvih luksuznih predmeta, ona nije namijenjena samo značenju moći preminulog, već se odnosi i na bogatstvo koje živi mogu uložiti u ponudi i bankete koji prate pogrebni ritual.
Amfore nisu jednostavne posude sa vinom koje se koriste za čuvanje pića keltskih naroda. Pronalaze se na hiljade, cijele ili razbijene u krhotine. Bačene na dno bunara sa ponudama i pićem, povezane sa drugim predmetima poput oružja, posuđa, mlinskog kamena, životinjski ili ljudski ostaci. Njihovo stanje svjedoči o tome da su se prema njima odnosili kao prema žrtvi. Ogrlice se sjeku oštricom, a vino se sipa u bunare sa krhotinama koje su ponekad spaljene.
Posude za piće sa amforama polupane sabljama na gozbi, 2.-1. vijek pne, Corent (Puy-de-Dôme). Fouille Université de Lyon / Matthieu Poux. © Matthieu Poux
Krv je lila iz amfora
Na lokalitetu Corent (Puy-de-Dôme) ima na hiljade životinjskih kostiju i fragmenata vinskih amfora otkrivenih uz druge predmete (žetone, fibule, posuđe, novčiće). Čini se da su neke krhotine namjerno slomljene oštricama, kao što je već primijećeno na mnogim drugim lokacijama. Prisustvo ovih krhotina karakteristično je za žrtvene obrede i obavezne gozbe.
Među Galima je žrtvovanje amfora pratilo liturgiju povezujući vino sa krvlju. Pored toga, oblik amfore podsjeća na ljudsku siluetu. U tom kontekstu postaje zamjena za žrtvu živih bića. Baš poput krvi koja teče iz razderanih grudi muškarca, vino koje teče iz razbijene amfore moglo bi biti predmet proricanja, o čemu svjedoče informacije na mjestu Brézet, smještenom u blizini Clermont Ferrand-a (Puy-de-Dôme):
- gomile krhotina amfora povezanih sa kozjim kostima (astragalus), za koje se zna da se koriste za igre i proricanje;
- komadi krhotina amfora raspoređenih u obliku krune postavljenih okomito u zemlju; u sredini je bila kocka od kosti, čiji je izduženi oblik onemogućavao pomisliti da je namijenjena igri.
Ovi predmeti otkriveni na mjestu ovog svetišta gdje se vino koristilo ritualno ukazju da bi proricanje moglo koristiti halucinogena svojstva vina. Neka svetišta imaju vrlo duboke bunare – Toulouse doseže 17 m – ili složenije uređaje poput onog koji je otkriven na mjestu kasarne Rauch Rodez, a datira sa kraja 2. vijeka pne.
Pogledati ovaj i ranije članke: https://ovinu.info/istorija-vina-praistorija-mitovi-i-religije-11-dio/
Izvor: https://www.inrap.fr/. Naslov orginala: Archeologie du vin: Histoire du vin – Protohistoire – Pratiques funéraires (Arheologija-Istorija vina-praistorija-pogrebne prakse). Prevod: Dragutin Mijatović
