Istorijsko lutanje sorti. U ovom prilogu dato je samo nekoliko detalja na koji način se vinova loza širila širom svijeta, pokazujući istovremeno koliko su ljudi imali poteškoća da bi dobili piće koje je i stimulirajuće i dobrog okusa. Vrste koje su domaće u svom dijelu svijeta, kao Vitis labrusca u istočnoj Americi i Vitis amurensis na dalekom Istoku rasle su divlje stotinama godina.
Jedna od prvih biljaka
Jedna od prvih biljaka koju je čovjek uspio prilagoditi vlastitoj upotrebi bila je upravo vinova loza. Godine na kraju teksta pokazuju kada se Vitis vinifera kao gajena biljka prvi put dokumentovano pojavljuje u dotičnom regionu. Smatra se da evropska vrsta ima svoje porijeklo južno od Crnog mora. Odavde se širio uzgoj vinifera do istočnog Sredozemlja i Egipta, gde se još uvijek mogu videti najstarije slike o uzgoju vinove loze. Poslije se širenje lagano nastavilo prema zapadu preko prastarih grčkih i italijanskih civilizacija. Grci su Italiju nazivali Enotria, “vinska zemlja”. Rimljani su bili ti koji su započeli uzgoj vinove loze i proizvodnju vina u Francuskoj, isto kao što je i Katarina Medici uvela pojam “haute cusine”. Ne treba se pitati što se italijani smatraju skoro najbolji poslije Francuske na gastronomskom području.
Prva sorta
Prva sorta od vinifera koja je identifikovana i dato joj ime bila je Pinot u regionu Bourgogne. Bila je to 1375. godina. Tokom sledećih 500 godina identifikovali su i davali imena, uzgajivači vinove loze, onim sortama koje su se polagano afirmisale kao nove. Bilo je to prvo krajem 18. vijeka kada je Cabernet obazbijedio sebi identitet. Ova “bordovska sorta” koju je kapetan Phillips pokupio sa rta Dobre nade 1788. i odnio sa sobom za Australiju po svoj prilici nije Cabernet Sauvignon, pošto se ta sorta ne pojavljuje u regionu Bordeaux u to vrijeme.
Istorijsko lutanje sorti. Sorte koje se nalaze u nekoliko novih vinogradarskih regiona, ali koje su očigledno izgubljene u Evropi, mogu biti vrijedni izvori za proučavanje slabo dokumentovanih priča o sortama vinove loze. Sorte koje su se našle u području Kap (južna Afrika) prenijete su iz Njemačke i tamo započele život, ali ponekad sa čudnom predpostavkom, vjerujući da se njemačka vinska tradicija, gradila na prohladnoj klimi. Zabilježeno je da su neke sorte donijete i iz Francuske 1688, te je moguće da “Pontac” sorta koja još uvijek postoji u pojedinačnim primjerima u području Kap, je bila jedan od prethodnika za Cabernet Sauvignon.
Misionarske stanice u Akaroa na jugu ostrva
Na drugoj strani zemljine polulopte ali takođe južno od ekvatora, područje koje je prilično mlado kao proizvodjač groždja, širi se još uvijek jedan dio zagonetnih stogodišnjih sorti u novozelandskim selima, blizu stare francuske misionarske stanice u Akaroa na jugu ostrva. To pokazuje ne samo koje sorte su se prilagodile najbolje uslovima na jugu ostrva, nego takođe šta su francuski kolonizatori sadili tamo, a prema tome i u Francuskoj početkom 19. vijeka.
Vinova loza se širila svijetom na sve moguće načine: prvo nomadima, krstašima srednjeg vijeka (koji su sa sobom imali Furmint – avanturističkog trgovca iz 16. vijeka koji je raširio sortu Malvasia u područja oko sredozemnog mora), konkvistadorima i kasnije misionarima prenijeta je loza u južnu Ameriku, kolonizatorima na ostale dijelove južne polulopte, kada su kalemovi vinove loze bili mnogo važan “teret” u tim prvim tovarima roba. Francuzi su vinovu lozu za stalno nastanili u Alžir. Tek poslije perioda filoksere međunarodna trgovina plemenitim sortama visokog kvaliteta je procvjetala kao nikad ranije.
Istorijsko lutanje sorti – važnija godišta
- 1. Sto godina prije Hrista zabilježeno je prenošenje sorti iz Evrope u Indiju.
- 2. Sto godina prije Hrista zabilježeno je prenošenje sorti iz Rusije u Kinu.
- 3. 1524. Cortez i 1530 Conquistaddori prenose španske sorte u Meksiko.
- 4. 1527. Prenose se sorte iz južne za severnu Ameriku.
- 5. 1530. Prenose se ruske sorte za Japan.
- 6. 1600. Conquistaddori prenose španske sorte u sjevernu Ameriku.
- 7. 1600. Conquistaddori prenose španske sorte u južnu Ameriku.
- 8. 1619. Lord Delaware nema uspjeha u prenošenju sorti iz Evrope za sjevernu Ameriku.
- 9. 1654. Iz Holandije prenose se neke njemačke sorte u južnu Ameriku.
- 10. 1688. Prenose se francuske sorte u južnu Afriku.
- 11. 1700. Conquistaddori nastavljaju prenošenje španskih sorti u južnu Ameriku.
- 12. 1700. Dolaze francuske sorte na područje južne Amerike.
- 13. Od 1700. do 1960. stalno prenošenje evropskih sorata u sjevernu Ameriku.
- 14. 1788. Kapetan Phillips prenosi sorte iz južne Afrike u Australiju.
Lutanja sorti poslije 1800. godine
- 15. 1811. Johann Schiller prenosi neke njemačke sorte, a 1920 Eugene Rittich neke mađarske sorte za sjevernu Ameriku.
- 16. 1819. Samuel Marsden prenosi sorte iz Australije na Novi Zeland.
- 17. 1832. James Busbu prenosi francuske i španske sorte u Australiju.
- 18. Poslije 1840. prenose se francuske sorte na Novi Zeland.
- 19. 1851. Agoston Haraszthu prenosi sortu Zinfandel u sjevernu Ameriku.
- 20. 1851. Silvestre Ochagaviani prenosi neke francuske sorte u južnu Ameriku.
- 21. Krajem 19 vijeka vinova loza dolazi iz sjeverne Amerike u Evropu.
- 22. Poslije 1950. počinje prenošenje kalifornijskih sorti u Australiju.
- 23. Poslije 1960. prenose se francuske sorte u Alžir, južnu Afriku.
- 24. Poslije 1960. počinje prenošenje sorti sjeverno od Kalifornije.
- 25. Poslije 1970. prenose se neke francuske sorte u Japan.
- 26. Poslije 1980. prenose se sorte iz Australije za Kinu.
- 27. Početkom 20 vijeka prenose se italijanske sorte u sjevernu Ameriku.
- 28. Početkom 20 vijeka dolaze italijanske sorte na područje južne Amerike.
Vrijedi znati i ovo o rasprostranjenosti sorti: https://ovinu.info/rasprostranjenost-svjetskih-sorti-vinove-loze/
Naslov orginala: Robinson Jancis (1986) Wines, Grapes and Wines. M. B. Publishers. Preuzeto iz knjige: “Druvor och viner” (švedski prevod, 1988). Prevod: Dragutin Mijatović
