Pijenje vina sa Kleopatrom. Znamo da je Kleopatra (Cleopatra) bila žena “velikih i neskrivenih apetita”, kaže Stuart Walton. Ali koja su vina bila prikladna za kraljicu Egipta? Uz aspidu i rolu tepiha, jedna od najpoznatijih anegdota o posljednjoj ptolemejskoj kraljici Egipta, Kleopatri, je da je, u nonšalantnom pokazivanju raskoši pred novim ljubavnikom, Markom Antonijem (Mark Antony), ispustila jedne od njenih neprocjenjivih, naslijeđenih bisernih minđuša u šolji vina, a zatim ih popila.
Priča je u Plinijevoj (Pliny) Prirodosloviji (IX), gdje je njen malo vjerodostojniji detalj da je to vinsko sirće u kojem je dragulj otopljen. Uprkos tome, i s obzirom na vjerovatno visok nivo sirćetne kiseline u egipatskom sirćetu, proces bi ipak trajao malo duže nego što je to trajala legenda.
Kleopatra: Mitovi i mizoginija
Mnogo toga što se zna o Kleopatri nosi vanvremenske naslage mita, ali ono što znamo je da je ona bila žena velikog i neskrivenog apetita. Drevni pisci odražavaju mizogini pogled na svojeglave žene. Ciceron, koji ju je toplo mrzio, nije je smatrao ništa boljom od vampa, sa njenim provokativnim hodom, slobodnim i lakim načinom govora, njenom flertovanju.
“Njena stvarna ljepota, kaže se, nije bila sama po sebi izvanredna”, izvijestio je Plutarh, “ali privlačnost nje kao osobe, koja se spajala sa šarmom njenog razgovora… bila je nešto očaravajuće.” Prikazi o tome koje je vino kraljica preferirala uveliko se razlikuju. Gotovo je sigurno imala ukus za slatka vina, spravljena uzgojem grožđa na strunjačama na suncu, genetski drevni Muskat iz Aleksandrije (Muscat of Alexandria) omiljena sorta. Čini se da su joj oba rimska ljubavnika Julije Cezar (Julius Caesar) i Marko Antonije poklonili mehove pijemontskog vina Brachetto.
Ako je ovo bilo nešto poput njegove sadašnje inkarnacije, pjenastog, zaostalog šećera, šerbeta od jagoda od Brachetto d'Acqui, to bi objasnilo zašto se u nekim latinskim izvorima čini da Cezar i Kleopatra piju pjenušavo (spumans, spumescens) vino. Nije bilo preteča šampanjca, niti bilo šta slično, ali note degustacije su i dalje dirljive. Neki opisi vina – saliens (skakanje), tillans (golicanje) – čini se da ukazuju na živost koja nadilazi puku svježinu kiseline.
Pijenje vina sa Kleopatrom – Partneri u smrti
Nedavna studija Mallory O'Meara o ženama i alkoholu, Girly Drinks, pouzdano kaže o Kleopatri da su “slatka vina iz Sirije (Syria) i Jonije (Ionia) bila ono što je preferirala, posebno kada su začinjena medom ili sokom od nara”. Slatkoća koja je cijenjena osobina vina u klasičnoj eri, to je u skladu s onim što bi se očekivalo.
Za svoju legendarnu scenu zavođenja, kraljica se smjestila na kraljevsku barku sa zlatnom krmom, srebrnim veslima i ljubičastim jedrima. Okružena prekrasnim dječacima koji mašu obožavateljima, i natovarena najboljom egipatskom gastronomskom ponudom i njegovim najslađim vinima. Ovo je slika koju Shakespeare vjerno kopira iz Plutarhovog Života, Marcus Antonius (XXVI).
Poznato je da su dvoje ljubavnika osnovali društvo za piće, Inimitable Livers, u čast Dionis-a (Dionysos). Koje će kasnije, prema Plutarh-ovom životopisu (LXXI), zamijeniti drugo društvo poznato kao Partners in Death (Partneri u smrti). Tako nazvano jer bi članovi ostali vezani jedno za drugo doživotno. “Divno su provodili vrijeme u rundi večera”, zalogaji podmazani obiljem slatkog vina.
Ozbiljne odanosti
Kraljica koja je nosila prsten sa ametistom na kojem je ugraviran lik Methe, egipatske boginje pijanstva, ozbiljno je shvatila svoju pobožnost. Vjerovalo se da je ametist prirodni protuotrov za opijenost, tako da su kamen i gravura bili u dijalektičkoj napetosti jedan s drugim. Da li je predstava bila zamišljena, kao što je Kathryn Gutzwiller sa Univerziteta Cincinnati sugerirala u radu iz 1996. godine. Kao indikacija da se čak i boginja predaje vlastitoj suštinskoj prirodi u prisustvu ove kraljice? Pijanstvo nije u potpunosti stvar razuzdanog samooslobađanja. Oni koji se mogu kontrolisati pod njegovim utiskom dostigli su vrlinsko stanje zrelosti. Da žena, koliko god kraljevska, da bi takva tvrdnja u prvom vijeku prije nove ere bila praktično nezamisliva.
Rimski car Octavian, koji je mrzio Kleopatru zbog njenog drskog nedostatka ženske skromnosti, nazvao ju je „istočnom bludnicom“. Počinila je neoprostivi prekršaj izjednačavanja s muškarcem, optužba u kojoj ju je njeno opijanje – nesumnjivo preuveličano u imperijalnoj fuminaciji – odlučno osudilo.
Kada je umrla od svoje ruke 30. godine prije nove ere, nedugo nakon što je navela Antonija da izvrši hara kiri. Octavian je popustio u svojoj kletvi do te mjere da je dopustio da njihova tijela budu pokopana zajedno. Tegle vina bi pratile njihovo putovanje u podzemni svijet. Njihova grobnica nikada nije pronađena.
Naslov orginala: Wine in history: Drinking with Cleopatra (Vino u istoriji: Pijenje sa Kleopatrom). Izvor: https://worldoffinewine.com/. Tekst: Stuart Walton. Ažužirano: 02.06.2024. Prevod i priprema za sajt: Dragutin Mijatović
PREPORUKA ZA PROČITATI:
Pouka iz života: Ljudski duh čezne za nečim trajnim. (Stanislaw Lem)
