Primarni lastar vinove loze. Lastari su jednogodišnji prirasti-organi koji se pojavljuju svake godine na čokotu vinove loze. Primarni lastar (izdanak) opisan je na slikama 1 i 2. Mladi zeleni izdanak izrastao iz latentnog pupoljka naziva se primarni izdanak.
Lastar se sastoji od vrha (vrha izdanka), čvorova, internodija, pupoljaka, vitica, listova, cvasti ili/i grozdova, i sekundarnih (bočnih) izdanaka poznatih pod nazivom zaperci.
Ritam primarnog rasta lastara odvija se prema simpodijalnoj teoriji (slika 3). Rast primarnog izdanka odvija se u skladu sa preciznim ritmom (2+0): dva uzastopna čvora koja nose po jedan list i po jednu viticu, slijedi čvor koji ima jedan list, ali bez vitice. Dva grozda nalaze se na donjem dijelu primarnog izdanka, umjesto vitica. Grozd je nasuprot lista.
Kako se lastari razvijaju, na svakom čvoru u pazuhu lista na dnu peteljke stvaraju se dvije vrste pupoljaka. Prvo se formiraju bočni ili tzv brzi pupoljci. (Brzi) promptni pupoljci su tako nazvani jer iz njih nastaju bočni izdanci u sezoni kada se pupoljci formiraju; ovi izdanci se nazivaju i ljetnim izdancima (zaperci).
Rast primarnog izdanka (osnovnog lastara) odvija se prema preciznom ritmu: dva uzastopna čvora (koljenca, nodusa) koja nose po jedan list i po jednu viticu (vidi N1-N2), slijedi čvor koji nosi jedan list, ali bez vitice (vidi N0). Ovaj simpodijalni ritam utiče na dužinu internodija (N1-N2> N2-N0). Bočni lastar razvijen iz zaperkovog pupoljka (bočni pupoljak) u položaju N2 obično je duži od položaja smještenih u položaju N1 i N0. Površina lista (F2) u položaju N2 važnija je od površina listova (F1 i F0) u položajima N1 i N0.
Apikalna dominacija
U praksi apikalni princip dominacije utiče na rast bočnih lastara (slika 5). Rast bočnih lastara uglavnom zavisi od bujnosti vinove loze, izbora sistema uzgoja i upravljanju krošnjom čokota. Na početku svog razvoja bočni lastari (zaperci) se nadmeću se sa ostatkom čokota vinove loze za elemente ishrane, a kad dostignu određenu dužinu (ca 30 cm), mogu biti izvor korisnih jedinjenja za potrebe grozdova. Lateralni izdanci (zaperci) bi mogu biti korisni u završetku procesa sazrijevanja, mogli bi zaštititi i grozdove od pretjeranog izlaganja suncu.
- 1) Kad je prisutan vrh, prvo rastu bočni pupoljci sa dna izdanka.
- 2) Kada se ukloni vrh (rezidbom), bočni pupoljci koji su direktno ispod vrha počinju da rastu; bočno krenuli izdanci na dnu lastara nastavljaju svoj rast.
- 3) Oštra rezidba vrha u vrijeme cvatnje uključivat će razvoj bočnih izboja (zaperaka) smještenih na dnu lastara prema bujnosti vinove loze.
Akrotonija se razlikuje od vršne dominacije u smislu da se odnosi na zreli zimski lastar. Na dugom zimskom zrelom lastaru, orezanom na luk prvo će se razviti gornji pupoljci i njihov će rast zaustaviti razvoj pupoljaka smještenih ispod (slika 6). Ovaj princip treba imati na umu prilikom orezivanja lastara i izbora sistema uzgoja koji će uticati na oblik krošnje čokota.
Pogledati i: https://ovinu.info/latentni-pupoljci-vinove-loze-mirovanje-i-razvoj-lastara/
Izvor: https://www.researchgate.net/. Naslov orginala: Grapevine Morphology and Flowering- the primary shoot of the vine (Morfologija i cvjetanje vinove loze – primarni (glavni) lastar vinove loze). Objavljeno: decembar 2009. by Alain Deloire, Department of Viticulture and Oenology, University of Stellenbosch. Prevod: Dragutin Mijatović
