Jedinstveno grožđe Balkana Vranac. Vranac, ili Vranec, je grožđe koje se gotovo isključivo nalazi na Balkanu. Intenzivne je boje, intenzivnog voća sa kupinom i drugim tamnim voćem i vrlo čistih tanina. Vina sorte Vranac obično su punog tijela i intenzivna. To je vino koje se odlično slaže sa jakom hranom, mesom sa roštilja, varivima, pečenjima i sirevima, ali i sa mnogim drugim vrstama hrane. U ovom članku ćete otkriti suštinu ovog pravog balkanskog grožđa koje zaslužuje više međunarodne pažnje.
Naziv “Vranac” ili “Vranec”
Vranec se pojavljuje pod nekoliko različitih naziva. Najpoznatija verzija je Vranac, naziv koji se koristi u Crnoj Gori. Možda je to zato što je najveći proizvođač Vranca crnogorska vinarija Plantaže. Vinarija sa oko 2.300 ha (prema Wikipediji ima oko 1.500 ha). Vranac je najraširenije ime u svijetu. Crna Gora se takođe smatra porijeklom Vranca. Međutim, zemlja sa najobimnijim uzgojem sorte grožđa je Sjeverna Makedonija. Bivša Jugoslovenska Republika Makedonija. Makedonski naziv je Vranec.
Da stvari budu jednostavnije, koristiću oba imena, a uglavnom ću koristiti “Makedonija” za državu (bez namjere da izazovem bilo kakvu političku uvredu). Ali u svakom slučaju, bitan je kvalitet vina, zar ne?). Vranac znači “crni pastuh”. Crni konj se ponekad koristi kao simbol vina Vranac, ikonografija koja ponekad može izgledati pomalo staromodna.
Gdje se uzgaja Vranac/Vranec?
Vranac je jedinstvena balkanska sorta grožđa. Međutim, teško je pronaći tačne i pouzdane brojke o tome koliko je zasađeno pod vinogradima ove sorte. Evo procjene, iz prezentacije Caroline Gilby:
- Makedonija, 10.800 ha (od ukupno 33.000 ha u zemlji)
- Crna Gora, 3.600 ha (oko polovine ukupne površine vinograda)
- Bosna i Hercegovina, 480 ha
- Kosovo, 478 ha
- Srbija, 120 ha
Plantaža ima i u Hrvatskoj. Koliko ja znam, vrlo malo se sadi van Balkana. Ukupna globalna površina na Balkanu procjenjuje se na oko 15.000 ha. Ovo je otprilike ista površina zasađena vinovom lozom kao u Alsace ili Švajcarskoj ili u regionu Medoc, Bordeaux.
Jedinstveno grožđe Balkana Vranac – Vranec
Vranac ima tamnu pokožicu i svijetli sok. Ima srednje do mali grozd. Relativno debela pokožica sadrži puno antocijana — boje i tanina. Kasno sazrijeva. Može biti vrlo produktivan i dati velike količine grožđa, tako da se mora držati pod kontrolom. To je stara sorta grožđa na Balkanu. Istraživanja su pokazala da su roditelji sorte Vranac (sorta Kratošija =tribidrag = zinfandel = primitivo) i sorta Duljenga, dvije drevne sorte koje vuku korijene iz Crne Gore.
Neki izvori smatraju da su karakteristike Vranca u Makedoniji dosta različite u zavisnosti od zemlje porijekla, iako je i dalje ista sorta grožđa. Može biti tako. Naravno, sva vina se razlikuju po karakteru. Naravno u zavisnosti od klime, tla, sorte grožđa, aspekta vinograda, itd. Ali smatram da razlike u proizvodnji vina, izbor vinara, igraju značajniju ulogu u definisanju karakteristika vina. Nesumnjivo postoji zajednički stil Vranca.
Okus vina sorte Vranac
Prvo što vam padne u oči kada imate Vranac u čaši ispred sebe je veoma tamna boja. Često je gotovo neprozirana, tamnocrvena do crna, sa plavkastim rubom. To je takođe vrlo jasno kada zavrtite vino u čaši ili ako vam ostane nekoliko kapi u čaši za sledeći dan. Međutim, postoje izuzeci, čak i ako ih je malo.
Miris ima intenzivne arome tamnog bobičastog voća, kupine, borovnice. Možete pronaći i šljive i trešnje, možda i crne ribizle. Takođe može imati elemente začina, začinskog bilja i čokolade. Ponekad postoji i hrastov karakter, vanilija, karamela. Mnoga vina Vranac/Vranec dobiju malo karaktera starenjem u hrastovom buretu.
Po okusu su obično prilično moćni. Ovdje se zaista može osjetiti intenzitet voća, tanina i kiselost. Uprkos ovoj kiselosti, općenito vina su vrlo dobro izbalansirana i takođe vrlo svježa. Ipak, možda ne treba prenaglašavati tanine. Uvijek su prisutni, ali ponekad prilično mekani. Lako vas može prevariti gusta boja i intenzivno voće i pomisliti da ima više tanina nego što ih zapravo ima. Pa nemojte dozvoliti da vas to uplaši.
Po mom iskustvu, vino Vranac/Vranec rijetko je prezrelo ili pekmezno. Umjesto toga, često vam daje začine i začinsko bilje. Obično ima sadržaj alkohola od oko 14,5%. To je prilično uobičajeno u mnogim crvenim vinima danas, mada ponekad i malo više nego što treba. Ovo nisu lagana vina.
Jedinstveno grožđe Balkana Vranac
Vranac mogu uporediti sa još dvije sorte grožđa, odnosno njihovom kombinacijom: Nebbiolo i Syrah. Uzmite tanine i intenzivnu, ponekad oštru kiselost vina sorte Nebbiolo i kombinujte je sa tamnom bojom, puno voća i začina vina sorte Syrah. Dodajte tome čvrstu strukturu i okosnicu koju obe ove sorte grožđa obično imaju. Tada možete dobiti prilično dobru ideju o tome što možete očekivati od vina sorte Vranac.
Ali postoji mnogo stilskih varijacija. Čak sam naišao i na neke Vrance koji su bili i svijetle boje i laganog tijela sa cvjetnim parfemom koji skoro podsjeća na Božole. Ali to je neobično. Vranac se često vinificira kao pojedinačna sorta grožđa, ali se ponekad koristi i u mješavinama. Može biti dobar za uključiti sortu za dodavanje dubine, boje i okosnice mješanom vinu.
Evo kratkog videa https://www.youtube.com/watch?v=hY0KRFA6dl8 koji opisuje moje utiske o Vrancu nakon mog prvog susreta sa vinom 2021. godine kada sam posjetio i Sjevernu Makedoniju, Kosovo i Crnu Goru.
Dojam o vinu Vranac/Vranec
Prije nekog vremena bio sam jedan od petnaest internacionalnih degustatora vina pozvanih da učestvuju na prvom svjetskom takmičenju za vina Vranac ili Vranec, Vranec Selection. Takmičenje koje je u Sjevernoj Makedoniji organizovao Concours Mondial de Bruxelles. U konkurenciji je bilo gotovo stotinu vina Vranac iz većine balkanskih zemalja koje ih proizvode vino. Bila je to verovatno najveća zbirka vina Vranac ikada na jednom mjestu. Više o takmičenju i vinima koja su dobila medalje, kao i mojim ličnim favoritima možete pročitati u ovom članku. Malo je ljudi izvan zemalja koje proizvode ova vina imalo priliku probati toliko vina od ovog grožđa.
Naslov orginala: Vranec / Vranac, en unik druva från Balkan. Izvor: https://www.bkwine.com/sv/. Tekst: Per Karlsson. Objavljeno: 21.01.2024. Prevod i obrada: Dragutin Mijatović
PREPORUKA ZA PROČITATI:
Pouka iz života: Čovjek što više zna, to više pati.
